خوێندنەوەیەکی شیکاری بۆ لێدوانەکانی ئەم دواییەی ئەردۆغان سەبارەت بە کورد: هەرێم ڕووبەڕووی هەڵمەتێکی سەربازی مەترسیدار دەبێتەوە
ڕاپۆرتێک کە لەلایەن سەنتەری تاسك بۆ لێکۆڵینەوە ستراتیژییەکان ئامادەکراوە، ژمارە 3، ٢٠٢٤
له رۆژى پێنج شەممە رابردوو ئەردۆغان سەرۆکی تورکیا دووپاتیکردەوە کە تورکیا هەموو “فۆرمەکانی هەنگاو” لەگەڵ دراوسێکانی لە ناوچەکەدا ده‌گرێنەبەر، بە مەرجێک رێگە نەدرێت “داواییەکی تیرۆریستی” لە سنوورەکانی لەگەڵ سوریا و عێراقدا دابمەزرێنێت.
ئەردۆغان لە بەیاننامە رۆژنامەوانییەکاندا لە کاتی گەڕانەوەی لە میسرەوە رایگەیاندووە، “کەس وەک ئێمە رێز لە خاکی عێراق و سوریا ناگرێت”.
هه‌روه‌ها ئاماژەی بەوەشدا کە “یەکێتی نیشتمانی کوردستان بەردەوامە له هاوكاری كردنی پارتی كرێكارانی كوردستان” کە بنکەکەی لە سلێمانیه لە کوردستانی عێراق،، “سەرەڕای هۆشدارییەکانی تورکیا”، پشتگیری “پارتی کرێکارانی کوردستان” و “کوردی ” یەکەکانی پاراستنی گەل، کە پێکهاتەی سەرەکی “هێزەکانی SDF و پارتی “یەکێتی دیموکرات”ی کوردە، کە گەورەترین پێکهاتەی “خۆبەڕێوەبردن”ە له باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا.
ئاماژەی بەوەشکردووە، “دەرگای لێبوردەیی تا کۆتایی داخراوە ئەگەر باس لە مانەوەی تورکیا و ئاسایشی نیشتمانییەکەی بکرێت”.
لە لایەکی دیکەوە ئەردۆغان باسی لە زیادبوونی ژمارەی ئەو پرسانە کرد کە ئەنقەرە و واشنتۆن لەسەری رێککەوتوون، و زیادی کرد: “ئێستا هیچ شتێکی نەرێنی نییە، بە پێچەوانەوە .. وەزیرەکانی ئەمریکا کە پەیوەندییان بە هاوتاکانیانەوە هەیە (تورکەکان) دەڵێن کە پێشهاتە ئەرێنییەکان هەن”، بەبێ ئەوەی ڕوونی بکەینەوە کە ئایا ئەمە جیاوازییەکانی پێشتر سەبارەت بە پشتیوانی ئەمریکا بۆ یەکەکانی کورد لە سوریا لەخۆدەگرێت یان نا.
هەروەها دەزانین کە لێدوانە سیاسییەکانی بەرپرسان لە چوارچێوەی دیپلۆماسیەکاندا دێنە ئاراوە و گوزارشت لە هەستکردن دەکەن سەبارەت بە هەندێک بابەت یان بەنیازی ئەوەی لە داهاتوودا چی بکەن، یان دێن بۆ ئامادەکردنی ڕای گشتی، هەست بە پەپولەی ئەوانی دیکە بکەن، یان وەک ئا ئاگادارکردنەوە بۆ نەیاران. بەڵام بە گشتی ئەمانە لێدوانی مەترسیدارن بۆ هەڵوێستی تورکیا و لێکەوتەی لەسەر پرسی کورد لە ڕۆژاوە و ناوچەکە دەبێت.
چەندین خوێندنەوە ئەگەری هەیە:
1- ئەگەر چەند سەردانێکی زۆری بەرپرسانی تورکیا لەم دواییانەدا بۆ بەغدا و هەولێر و تاران لەبەرچاو بگرین، دەزانین حکومەتی تورکیا بڕیاری داوە کارێکی جددی بەرامبەر هەرێم بکات لە باشوور یان ڕۆزاوا، جا ئەم کارە تاکلایەنە بێت یان بە هەماهەنگی لەگەڵ بەغدا و تاران و هەولێر. پێدەچێت حکومەتی تورکیا بیەوێت ئەو دەرفەتە ئەرێنییانەی کە شەڕی غەززە دروستی کردوون بە قازانجی خۆی لە ناوچەکەدا بقۆزێتەوە. سەرنج بدەن حکومەتی تورکیا سەرەڕای شەڕی جینۆساید لە فەلەستین هیچ هەڵوێستێکی کردەیی بەرامبەر ئیسرائیل نەگرتەبەر، ئەمەش بەڵگەیە لەسەر ئەوەی کە ئێستا پرسی کورد کۆمپاسی سەرەکی سیاسەتی دەرەوەی تورکیایە و نەک پشتیوانی لە بزووتنەوە ئیسلامییەکان کە تایبەتمەندی دەیەی ڕابردوو بوون لە سەردەمی بەهاری عەرەبیدا. لە کوێدا ئەردۆغان دەڵێت، “پەیوەندیمان لەگەڵ ئەمریکا بەرەو ڕێککەوتن لە زۆر بابەتدا هەنگاو دەنێت و ئەمەش پەیامێکە بۆ وڵاتانی دراوسێ و بۆ سەرکردە کوردەکان کە ئەمریکا لە پرۆسەی پشتیوانیکردنیدایە ئەگەر هەڵمەتێکی سەربازی لە… هەرێم یان لە ڕۆژاوە.ئەردۆغان زیادەڕەوی ناکات کاتێک دەڵێت پەیوەندییەکانمان بەرەو… بە باشترین هەماهەنگی و هەماهەنگی کۆنگرەی ئەمریکا ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر فرۆشتن و پاراستنی زیاتر لە 100 فڕۆکەی جەنگی YF-16.
2- وا دیارە لێدوانەکانی هاقان ئادان لە 4ی شوبات بۆ تۆڕی ئەی خەبەری تورکی کە هەڕەشەیەکی ئاشکرای بۆ سەر یەکێتی نیشتمانی تێدابوو، هەروەها ئەم لێدوانەش لەلایەن وەزیری بەرگری تورکیاوە لە سەردانەکەی ئەم دواییەیدا بۆ عێراق و دیدارەکەی لەگەڵ د.ڕەشید لە بەغدا و کاک قوباد تاڵەبانی لە هەولێر، هەمان هۆشداری کە حکومەتی تورکیا پێشکەشی دەکات کارێکی گەورە لە دژی کاریگەری پارتی کرێکارانی کوردستان لە سلێمانی.ئەم ئۆپەراسیۆنە بە ئاگاداری و نیعمەتی ئەمریکا دەبێت و… حکومەتی هەرێم، شێوەی توندکردنەوەی گەمارۆی ئابووری بەسەر سلێمانی و لێدانی ژێرخانی یەکێتی نیشتیمانی و بارەگا و دامودەزگا گشتی و نهێنییەکانی پارتی لە سلێمانی و پەراوێزی دەگرێتە بەر.
3- تورکیا بەرەو هەڵبژاردنی شارەوانییەکان دەڕوات، حکومەتی تورکیا بە نیازە کۆنتڕۆڵی ئەو پێنج شارە سەرەکییەی تورکیا بکاتەوە کە لە هەڵبژاردنەکانی پێشوودا بە ئۆپۆزسیۆن دۆڕا، لیرەی تورکی بەردەوامە لە داڕمان و بارودۆخی ئابوری بەرگە نەگیراو بووە، تورکیا پێویستی بە سیاسی هەیە و دەستکەوتی سەربازی لە دەرەوەی وڵات لە دژی پارتی کرێکارانی کوردستان.
4- ئەگەری ئەوە هەیە ئەو سەردانانە و لێدوانە ئاگرینانەش مەشقی فشارێک بن بۆ سەر حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان تا داوایان لێبکەن پ.ك.ك چەک داماڵن و لە سنوورەکان دووریان بخەنەوە.
5- بەڵام حکوومەتی ئێران لەم هەلومەرجانەدا هاوکاری تورکیا و نە حکومەتی ئێران ناکات لە هیچ هەوڵێکدا دژی پەکەکە، بەهۆی هاوپەیمانی نزیکی نێوان پەکەکە و ئێران، هەروەها حکوومەتی عێراقیش توانای و ئامادەیی هیچ هەنگاوێکی دژ بە پەکەکە نییە پەکەکە، چونکە تاران ڕێگە نادات ئەمە زۆرترین ئەگەری هەیە لە بارودۆخی ئێستادا. سەرنج بدەن چەند خاڵێکی گەرمی ناکۆکی لە نێوان تاران و ئەنقەرەدا هەیە، بەتایبەتی لە ئازەربایجان.
لەم هەلومەرجە سەختەدا کە هەرێم بەهەموو ڕوویەکەوە پێیدا تێدەپەڕێت، کە هەوڵێک هەیە لەلایەن حکومەتەوە لە بەغدا، بە هەماهەنگی لەگەڵ تاران، بۆ پەراوێزخستنی ناوچەکە و برسیکردنی خەڵکەکەی و لەم هەلومەرجە سەختەدا کە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست پێیدا تێدەپەڕێت لە ڕێگەی، هەڵەیەکی گەورەیە بۆ سەرکردەکانی هەرێمی کوردستان کە بەردەوام چاودێری دۆخەکە بکەن و هیچ نەکەن یان فەرمانبەران لە سەرۆکایەتی هەرێم دەنێرێت بۆ واشنتۆن بۆ چارەسەرکردنی قەیرانی بانکی کوردستان، کە کەوتۆتە ژێر سزاکانی ئەمریکاوە، و نایکات ناردنی شاندێکی باڵا کە پێکهاتووە لە سەرکردەکانی دوو پارتی دەسەڵاتدار بۆ واشنتۆن بۆ ڕاوێژ و ئاگادارکردنەوەی دەسەڵاتدارانی ئەمریکا و هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە دۆخی مەترسیداری ناوچەکە.